Δεν είναι ώρα για προσωπικές ατζέντες

Επειδή όλοι ζούμε στην ίδια χώρα, μαθητεύσαμε σε παρεμφερή σχολεία, δημόσια ή ιδιωτικά, μάθαμε τα ίδια γράμματα από Έλληνες δασκάλους, δεν σημαίνει ότι αντιλαμβανόμαστε τα πάντα με τον ίδιο τρόπο. Εξ άλλου καμία δημοκρατική πολιτεία δεν απαιτεί ισοπέδωση των πολιτών της.

Αντίθετα από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, η δημοκρατία αναπτύσσεται από την ελευθερία της έκφρασης, της διακίνησης των ιδεών, της δραστηριοποίησης του ατόμου στο πλαίσιο της σύννομης και καλής διακυβέρνησης, ώστε να εξασφαλίζεται ένας ελάχιστος κοινός παρονομαστής κοινωνικής συνοχής, ειρηνικής συμβίωσης, συναντίληψης των κοινών εθνικών επιδιώξεων.

Εξασφαλίζοντας τις θεμελιώδεις προϋποθέσεις δημοκρατικής σταθερότητας, το εκλογικό σώμα αναδεικνύει τις ηγεσίες και τους κομματικούς σχηματισμούς που επιθυμεί να κυβερνήσουν τη χώρα.

Στις κοινωνίες βέβαια οι πολίτες δεν εκφράζονται μόνο όποτε προκηρύσσονται εκλογές, επειδή η κοινωνία των πολιτών παρέχει πλέον πολλές ευκαιρίες επικοινωνίας πολιτών – κυβερνήσεων, προς όφελος της δημοκρατίας και της ανάπτυξης των κοινωνιών μας. Η επικοινωνία της βάσης με τις ηγεσίες έχει διακυμάνσεις, εντάσεις και υφέσεις, προκειμένου οι ηγεσίες με δεδομένη εκλογική εντολή να συνθέσουν και να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις του εκλογικού σώματος.

Το ευρωπαϊκό κεκτημένο…

Στην Ελλάδα λειτουργούν οι θεσμοί και συνεπώς αποτελούν έκπληξη πολιτικές και διοικητικές αδυναμίες, που εμφανίζονται την τελευταία περίοδο. Ζούμε στην εποχή που λαμβάνονται και πολύ κρίσιμες διπλωματικές αποφάσεις, είκοσι χρόνια μετά την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε., 1.000 ημέρες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, λίγες ημέρες μετά τη δημοσίευση του Ευρωπαϊκού Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού.

Παρ’ όλες τις κυπριακές δηλώσεις περί επίλυσης του Κυπριακού στο πλαίσιο της Ε.Ε., υπό την ομπρέλα των αποφάσεων του ΟΗΕ, και την αχνή έως ανύπαρκτη μερικές φορές ελληνική αναφορά στις υποχρεώσεις που επιβάλλει το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο, φαίνεται ότι η Άγκυρα αντιλαμβάνεται τη σημασία της Ε.Ε. όχι μόνο για τις διμερείς σχέσεις με Αθήνα και Λευκωσία, αλλά και για την οριοθέτηση των ευρωπαϊκών κεκτημένων δικαιωμάτων σε όλο τον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο, στεριά, θάλασσα, αέρα και Διάστημα.

Οι Βρυξέλλες, πεπεισμένες πλέον ότι ενιαία διεκδικούμε τα συμφέροντά μας, κινούνται για την ανάδειξη των εμπορικών, ναυτιλιακών, τουριστικών και κυρίως ενεργειακών προσδοκιών στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο, επιδιώκοντας τα έννομα συμφέροντά στις σαφώς οριοθετημένες από το Δίκαιο της Θάλασσας περιοχές, που αναγνωρίζονται ως κοινός χώρος ευρωπαϊκών δικαιωμάτων.

Με τον πρόσφατο χάρτη Ευρωπαϊκής Θαλάσσιας Χωροταξίας επισημαίνεται ότι η αμυντική, ενεργειακή και κοινωνική ασφάλεια αποτελούν κύριο μέλημα και ευρωπαϊκή προτεραιότητα, που συντονίζεται με συμμάχους στο ΝΑΤΟ, πολλούς άλλους φίλους και εταίρους σε διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία

Το 2014 όταν η Ρωσία παραβίασε τη Συμφωνία του Ελσίνκι περί αμετάβλητου των εξωτερικών συνόρων, οι χώρες – μέλη του ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ, ο ΟΑΣΕ, η Ε.Ε. αδράνησαν, έκπληκτοι και αμήχανοι από τη ρωσική αυθαιρεσία.

Τώρα που φαίνεται ότι το Ουκρανικό εισέρχεται στη σκληρή καταληκτική του φάση, με ενδεχόμενη αποδοχή δυστυχώς από τη διεθνή κοινότητα απώλειας εθνικών ουκρανικών εδαφών, η Ε.Ε. και ο ΟΗΕ, πάλι αδύναμοι, στέκονται απέναντι σε μια Ρωσία που καταστρέφει στόχους με υπερσύγχρονα όπλα και απειλεί τον κόσμο με πυρηνικό όλεθρο.

Μπροστά στην ακρότητα των πολιτικών διεκδικήσεων και των βίαιων εδαφικών προσαρτήσεων η για μία εικοσαετία, μετά την ένταξη της Κύπρου, άφωνη Ε.Ε. απαντά στο ανώτατο επίπεδο πολιτικών αποφάσεων, στο Συμβούλιο των Αρχηγών και Πρωθυπουργών των κρατών – μελών, ότι το Κυπριακό μπορεί να κινηθεί προς λύση, όπως προβλέπεται από το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο, σεβαστό από τη διεθνή κοινότητα και υποχρεωτικό για την Τουρκία, που βρίσκεται σε ενταξιακή διαδικασία. Ικανή και αναγκαία συνθήκη για να προσέλθει η Τουρκία στον διάλογο με την Ε.Ε., η αποδοχή του ευρωπαϊκού πλαισίου και της κυριαρχικής ισότητα όλων των συνομιλητών.

Διοικητικές ανεπάρκειες

Δυστυχώς, ορισμένα στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών, που έχουν την ευθύνη χειρισμού σημαντικών πολιτικών φακέλων, όσοι τους γνωρίζουμε πραγματικά εκπλησσόμεθα από τους ρόλους που τους ανατίθενται, ούτε την επαγγελματική ωριμότητα διαθέτουν, ούτε τη γνώση για να υποστηρίξουν τις επιλογές της εξωτερικής μας πολιτικής, όπως σαφώς ορίσθηκε από τον πρωθυπουργό της χώρας, ήδη από την πρώτη κυβερνητική του θητεία.

Βεβαίως από την πλευρά της η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών πάντοτε έχει τη δυνατότητα άμεσης αλλαγής των γενικών διευθυντών μόλις διαπιστώνεται αδυναμία να ανταποκριθούν στην επαγγελματική αποστολή τους.

Το δικαίωμα της διαφοροποίησης παρέχεται στον δημόσιο υπάλληλο, με συγκεκριμένες όμως προβλέψεις της νομοθεσίας, που αφορούν και στην υποχρέωση προστασίας του απορρήτου των πληροφοριών, ιδιαίτερα για υπαλλήλους που φέρουν πολύ υψηλή εθνική και διεθνή διαβάθμιση.

Η ιστορία μάς διδάσκει ότι, κάθε φορά που παραβλέπονται τα αυτονόητα και επιλέγεται θέματα εξωτερικής πολιτικής να μετατραπούν σε αντικείμενο εσωτερικής κομματικής αντιπαράθεσης, η χώρα χάνει δυναμική στην προώθηση των εθνικών θέσεων και στόχων.

Οι πολίτες απαιτούν από τους πολιτικούς, ιδιαίτερα στη «στροφή» της ιστορικής εξέλιξης του κόσμου, να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων, σεβόμενοι το σύνταγμα, την εντολή του εκλογικού σώματος, τη δέσμευση που έχουν αναλάβει έναντι των εκλογέων τους, και από τους λειτουργούς του κράτους να εκπληρώσουν τη συνταγματική τους υποχρέωση.

Η εσωτερική πολιτική συζήτηση, που αφορά στις θέσεις πολιτικών μας για τα εθνικά θέματα, απασχολεί κάθε Έλληνα πολίτη και ιδιαιτέρως όσους ακολούθησαν ή υπηρετούν ακόμη την ελληνική διπλωματία. Το έργο των Ελλήνων διπλωματών διευκολύνεται όσο εξασφαλίζεται ελάχιστη διακομματική εθνική θέση κυρίως στα θέματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, του Κυπριακού και της εφαρμογής της Συνθήκης της Λωζάννης.

Το Δίκαιο της Θάλασσας παρέχει εύρος εξειδικευμένων προσεγγίσεων, όπως έχει αποδειχθεί από πολλές αποφάσεις των αρμόδιων διεθνών δικαστηρίων μετά την έναρξη ισχύος του.

Σε όλη τη διάρκεια των ελληνικών συνομιλιών με οποιαδήποτε χώρα δεν έγιναν αποδεκτές θέσεις που θίγουν κυριαρχικά μας δικαιώματα. Προφανώς η ίδια αντίληψη οδηγεί και τις εξελισσόμενες συνομιλίες με την Τουρκία. Εξ άλλου όσον αφορά στην καθυστέρηση αποστολής από την Ελλάδα των στοιχείων που ζήτησε η Ε.Ε. για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, δύσκολα γίνεται δεκτή η εικασία ότι δεν ανταποκρίθηκαν οι υπηρεσίες στις υποχρεώσεις τους επειδή υπάρχει ανησυχία πιθανής διαταραχής των συνομιλιών με την Τουρκία. Μάλλον προτιμήθηκε να αξιοποιηθούν τα στοιχεία που διαθέτει ήδη η Ε.Ε. και προς επιτυχία αυτού του εγχειρήματος κινήθηκε αποτελεσματικά η Μόνιμη Αντιπροσωπεία μας στις Βρυξέλλες.

Ευρωπαϊκή Μεσόγειος

Η Ευρώπη, αγωνιώντας για την εξασφάλιση των δικαιωμάτων της, κάλεσε όλα τα κράτη – μέλη να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού για να ολοκληρώσει εσωτερική διαδικασία διεθνούς προβολής διεκδικήσεων που σχετίζονται με την ενεργειακή της ασφάλεια και τις θαλάσσιες ζώνες των κρατών – μελών.

Βέβαια, ως προσεκτικοί παρατηρητές διεθνών θεμάτων, δεν ξεπερνούμε αδιάφορα ό,τι έχει επιτύχει μέχρι σήμερα ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και τη νέα θετική συμφωνία συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας σε επίπεδο Λιμενικού Σώματος για την αντιμετώπιση λαθραίων διακινήσεων πάσης μορφής, και πιθανώς ασφαλούς εμπορικής ναυτιλίας, κοινή αντιμετώπιση περισσοτέρων εκτάκτων αναγκών, που απαιτούν τη συνεργασία παράκτιων και όμορων περιοχών, θετική προσέγγιση συνεργασίας έρευνας και διάσωσης SAR (?).

Το πολυσύνθετο των διεθνών σχέσεων κάποιες στιγμές εξυπηρετείται καλύτερα με προσεκτική ανάγνωση των Διεθνών Συμφωνιών, του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου και Μνημονίων Συνεργασίας κυρίως όταν διευκολύνονται εξελίξεις πέρα από προκαταλήψεις και στερεότυπα.

Οι συνομιλίες ηγετών χωρών με κάθε ευκαιρία δεν αποτελούν προοίμιο δεσμεύσεων ή εθνικών υποχωρήσεων, ούτε «χαριεντίσματα», με τα οποία κανείς πολιτικός δεν επιθυμεί να συνδεθεί το όνομά του και η πολιτική του διαδρομή.

Οι πολιτικές ηγεσίες, αλλά και το σύνολο του πολιτικού κόσμου στην Αθήνα και στην Κύπρο έχουν δικαίωμα να απαντούν σε κάθε μομφή, από όπου και αν προέρχεται, προβάλλοντας ότι μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας επέτυχαν την ευρωπαϊκή τους ολοκλήρωση, με αποτέλεσμα Ελλάδα και Κύπρος, ευρωπαϊκά συνδεδεμένες, να προσκαλούν την Τουρκία στην Ε.Ε., ώστε να διευρυνθεί ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος για θέματα οικονομίας, πολιτικών, ευρωατλαντικών στρατηγικών κινήσεων, αξιοποιώντας το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τις κοινές προοπτικές ενεργειακής ασφάλειας και ανάπτυξης των κρατών – μελών.

Αμυδρή θετική ένδειξη της πολυτάραχης εποχής μας αποτελεί η προσπάθεια να αναδειχθούν κοινές κατευθύνσεις, παρά τις ακραίες περιπτώσεις Ουκρανίας, Παλαιστίνης, Μέσης Ανατολής, πιθανές συγκλίσεις, δυστυχώς ακόμη με σκληρούς όρους και ξύλινη γλώσσα, προκειμένου να αποφευχθεί μια θερμή παγκόσμια σύγκρουση. Η Ελλάδα υποχρεώνεται να τοποθετηθεί πρωτογενώς και όχι να συρθεί από τις διεθνείς εξελίξεις. Την απαίτηση των Ελλήνων πολιτών, αλλά και των διεθνών προκλήσεων, αντιλαμβανόμεθα όλοι, ο καθένας ανάλογα με τις δυνατότητες και τις εμπειρίες του, αλλά δεν υπάρχει πλέον περιθώριο διαφοροποίησης στη βάση προσωπικών επιδιώξεων που αποστασιοποιούνται από τις κοινές προσδοκίες για επίτευξη των εθνικών συμφερόντων.