«Εν τη Αιθούση αυτή, είτε πιστεύομεν ειλικρινώς εις την ιερότητα του χώρου, είτε δεν πιστεύομεν, εφ’ όσον είμεθα τεταγμένοι να συνεδριάζωμεν εις την Αίθουσαν αυτήν, με την παράδοσιν την οποίαν έχει, με την εθνικήν αποστολήν, την οποίαν εκπληροί, οφείλομεν και εις όσα λέγομεν και εις όσα πράττομεν να είμεθα πολύ προσεκτικοί».
Η Βουλή του 1963 ήταν εκρηκτική. Φραστικές επιθέσεις και ύβρεις, προσβλητικές εκφράσεις, χειροδικίες και χειρονομίες συνέθεταν το έκρυθμο σκηνικό, το οποίο κλιμακώθηκε περαιτέρω το 1965 στη Βουλή της «Αποστασίας», όπου σημειώνονταν γενικευμένες συμπλοκές με παρεμβάσεις των οργάνων της τάξης.
Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, αντιπρόεδρο τότε της κυβέρνησης της ΕΡΕ, ο οποίος επιχειρώντας να κατευνάσει τα πνεύματα σε μια έντονη συνεδρίαση εξηγούσε στους βουλευτές:
«Δημιουργείται η εντύπωσις, ότι παν το άτοπον, το έκτροπον, το οποίον σημειούται εις την Αίθουσαν αυτήν έχει αντίκτυπον επί του κύρους του Κοινοβουλευτισμού. Και εφ’ όσον δημιουργείται η εντύπωσις, έχει και πράγματι αντίκτυπον. Η εντύπωσις είναι εκείνη η οποία θεμελιώνει ή κλονίζει υπό την έννοιαν την έμπρακτον, την ενεργόν, την καθημερινήν, το Κοινοβούλιον. Η εντύπωσις, λοιπόν, πρέπει να μας ενδιαφέρη. Και δι’ αυτό θα παρεκάλουν οι εκφράσεις εις την Αίθουσαν αυτήν να ελέγχωνται όσον το δυνατόν περισσότερον υπό της σκέψεως».
Ακραία πόλωση και τοξικό κλίμα
Εξι δεκαετίες μετά, και ενώ ο κοινοβουλευτισμός δοκιμάστηκε οριακά τη ζοφερή περίοδο των μνημονίων και της εποπτείας, αντιμετωπίζοντας παράλληλα τη μέγιστη πρόκληση της εγκληματικής οργάνωσης των νεοναζί, βρίσκεται ενώπιον μιας νέας κατάστασης την οποία συνθέτουν η ακραία πόλωση και το τοξικό κλίμα.
Και όλα αυτά στη βάση ενός πρωτοφανούς κατακερματισμού των πολιτικών δυνάμεων, απουσίας συγκροτημένης και αποτελεσματικής αντιπολίτευσης και απαξίωσης των θεσμικών εγγυήσεων λειτουργίας του ίδιου του κοινοβουλευτισμού, μηδέ της ευθύνης της πλειοψηφίας εξαιρουμένης, όπως κατέδειξε η παράκαμψη θεμελιωδών συνταγματικών και δικονομικών αρχών στη διερεύνηση των υποθέσεων που παραπέμφθηκαν με απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής σε προανακριτικές επιτροπές.
Ο νέος κύκλος επεισοδίων που σφράγισαν τις συνεδριάσεις των περασμένων ημερών, με «πρωταγωνίστρια» την αρχηγό της Πλεύσης Ελευθερίας Ζωή Κωνσταντοπούλου και αποκορύφωμα τη διακοπή της συνεδρίασης της Ολομέλειας από τον προεδρεύοντα Γιώργο Λαμπρούλη όταν εκείνη καταφέρθηκε εναντίον του επειδή της είπε πως ο Κανονισμός της Βουλής δεν επιτρέπει απαξιωτικές αναφορές στο πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας (τον είχε αποκαλέσει «κατ’ ευφημισμό κύριο»), πυροδότησε για μία ακόμα φορά τη συζήτηση περί ορίων και λήψης μέτρων.
- Η Κωνσταντοπούλου άναψε φωτιές στη Βουλή: Κόντρες, ειρωνείες και… «πρόταση μομφής»
Η κυρία Κωνσταντοπούλου παραπέμφθηκε με απόφαση του Προέδρου της Βουλής Νικήτα Κακλαμάνη στην Επιτροπή Δεοντολογίας και ελέγχεται για ανάρμοστη συμπεριφορά, κάτι που συνιστά η «χρησιμoπoίηση πρoσβλητικών εκφράσεων κατά της τιμής και της υπόληψης του Προέδρου της Δημοκρατίας» (άρθρο 77, παρ. 4ζ Κανονισμού της Βουλής).
Οι συνεχείς καβγάδες, οι διακοπές και οι φωνές από τα βουλευτικά έδρανα, η υπέρβαση των χρόνων που έχει καταστεί κανόνας, οι βαρύτατες μομφές και οι προσωπικές αιχμές, τα φαινόμενα «μπαχαλοποίησης» στο όνομα του «αντισυστημισμού» και η στείρα αντιπαράθεση, η «μάχη της ατάκας» και το κυνήγι της αυτοπροβολής, αλλά και τα άδεια έδρανα, οι «αδιάβαστοι» βουλευτές, οι διαδικασίες-λάστιχο, οι «χειροκροτητές», η επισκίαση της ουσιαστικής και παραγωγικής συζήτησης στη διαδικασία του νομοθετικού έργου υπό την πίεση των πολιτικών αντιπαραθέσεων επί παντός επιστητού συνθέτουν τη θρυμματισμένη εικόνα της Βουλής.
Από την τετρακομματική στην εννιακομματική
Ετσι επανέρχεται η συζήτηση περί μέτρων εξορθολογισμού και εξισορρόπησης της κατάστασης. Αλλωστε είναι πολλοί εκείνοι που θεωρούν ότι δεν μπορεί να λειτουργεί η Βουλή εύρυθμα με έναν Κανονισμό που συντάχθηκε πριν από τέσσερις δεκαετίες (επί προεδρίας Ιωάννη Αλευρά και διά χειρός του εμβληματικού συνταγματολόγου Αριστόβουλου Μάνεση).
Οι κατά καιρούς βελτιώσεις του αποδείχθηκαν ανεπαρκείς για να δώσουν λύσεις συμβατές με το σημερινό σκηνικό. Πόσω μάλλον που τότε η Βουλή ήταν τετρακομματική (ΝΔ, ΠαΣοΚ, ΚΚΕ και ΣΥΝ), ενώ τώρα είναι οκτακομματική (εννιακομματική στην πραγματικότητα, καθώς έχει μεσολαβήσει η διάλυση των «Σπαρτιατών», ενώ υπάρχουν 25 ανεξάρτητοι).
Η προσδοκία του κ. Κακλαμάνη είναι οι νέες αλλαγές στον Κανονισμό της Βουλής να εφαρμοστούν με την έναρξη της προσεχούς κοινοβουλευτικής συνόδου στις αρχές Οκτωβρίου, αφού προηγηθεί διαβούλευση με τα κόμματα. «Δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτή η ιστορία» λέει στους συνομιλητές του, ενώ είναι πολλές πλέον οι πιέσεις που δέχεται από διάφορες κοινοβουλευτικές ομάδες για λήψη μέτρων.
«Πράσινο φως» από Μητσοτάκη
Το πνεύμα των προωθούμενων αλλαγών είναι η αυστηροποίηση του Κανονισμού της Βουλής. Και αυτό θα γίνει πρωτίστως με την αναπροσαρμογή των χρόνων των ομιλητών, όπως γίνεται σε όλα τα Κοινοβούλια. «Δεν μπορεί κανείς πλέον να μιλά ατελείωτα στη Βουλή» λέει ο κ. Κακλαμάνης. Μάλιστα το θέμα έχει θέσει και στον ίδιο τον Πρωθυπουργό, από τον οποίο έλαβε το «πράσινο φως». «Προς τιμήν του μου είπε “κάν’ το και θα είμαι ο πρώτος που θα το εφαρμόσω”» έχει εκμυστηρευθεί ο Πρόεδρος της Βουλής.
Το σχέδιο είναι να θεσπιστεί αυτόματος «κόφτης» (συζητείται από την εποχή Τασούλα) για όσους υπερβαίνουν τον προβλεπόμενο χρόνο ομιλίας. Η γνωστή προτροπή των ομιλητών «την ανοχή σας, κ. Πρόεδρε» θα πάψει να ακούγεται στην αίθουσα.
Σύμφωνα με το τεχνικό πλαίσιο που συζητείται, ο ομιλητής θα προειδοποιείται λίγα λεπτά νωρίτερα με κάποιον χαρακτηριστικό ήχο και όταν συμπληρώνεται ο χρόνος ομιλίας του θα κλείνουν το μικρόφωνο και το κύκλωμα του Καναλιού της Βουλής που μεταδίδει τη συνεδρίαση. Ενδέχεται μάλιστα να αλλάξουν οι χρόνοι προς τα πάνω, ώστε να μη θεωρηθεί ότι περιορίζεται το δικαίωμα του λόγου των βουλευτών.
Οι κατευθύνσεις και οι αλλαγές
Εξίσου σημαντική θεωρείται και μια δεύτερη τροποποίηση του Κανονισμού που κατατείνει στην αυστηροποίηση των ποινών οι οποίες προβλέπονται για αντικοινοβουλευτική συμπεριφορά, καθώς θεωρείται ότι το υφιστάμενο πλαίσιο έχει καταστεί κενό γράμμα. Σχετικές κατευθύνσεις έχουν δοθεί στην Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής, η οποία επεξεργάζεται τις αλλαγές και θα γνωμοδοτήσει.
Η αυστηροποίηση αφορά και τα προνόμια που απορρέουν από τους ρόλους, όπως στην περίπτωση της Ζωής Κωνσταντοπούλου, η οποία επικαλείται τα δικαιώματα που έχει και ως πρόεδρος Κοινοβουλευτικής Ομάδας και ως πρώην Πρόεδρος της Βουλής (αν και έχει τοποθετηθεί σχετικά η Επιστημονική Υπηρεσία) παίρνοντας τον λόγο και με τις δύο ιδιότητες και κατά συστηματική παραβίαση των προβλεπόμενων χρόνων.
Ο κ. Κακλαμάνης διαβεβαιώνει ότι τα μέτρα δεν θα ληφθούν για την κυρία Κωνσταντοπούλου αλλά για την εύρυθμη λειτουργία του Κοινοβουλίου, ωστόσο η ίδια η πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας αναμένεται να αντιδράσει σθεναρά. Οπως λέει άλλωστε σε συνομιλητές της, «δεν θα επιτρέψω να με τσαλακώσουν όπως επιδιώκουν, δεν είμαι εύκολος αντίπαλος, ούτε επιλέγω να αποχωρώ διευκολύνοντάς τους. Τους ενοχλώ και θα συνεχίσω να τους ενοχλώ».