Υπάρχουν περιστάσεις που η πολιτική πρωτοβουλία από πλευράς του Μεγάρου Μαξίμου δεν είναι απλώς επιθυμητή, αλλά απολύτως αναγκαία. Το πρόβλημα των θαμμένων εκρηκτικών στα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) στο Λαύριο είναι μία από αυτές.
Η υπόθεση έχει πάψει να είναι τεχνικό ή γραφειοκρατικό ζήτημα και μετατρέπεται πλέον σε ζήτημα ασφάλειας και πολιτικής ευθύνης. Οι πληροφορίες για εσωτερικές διαφωνίες και επιδιώξεις, ακόμη και μέσα στο Μαξίμου, δεν μπορεί να αποτελούν άλλοθι για αδράνεια. Η κυβέρνηση οφείλει να παρέμβει αποφασιστικά, να υπερβεί μικροσυμφέροντα ακόμη και στο εσωτερικό της και να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των κατοίκων του Λαυρίου — μιας περιοχής που ζει κυριολεκτικά πάνω σε μια ωρολογιακή βόμβα.
Η μηνυτήρια αναφορά μετά την πυρκαγιά
Την ανησυχία ενίσχυσε περαιτέρω η μηνυτήρια αναφορά που, σύμφωνα με τη στήλη «Μικροπολιτικός» των «Νέων» (4/11), κατατέθηκε μετά την πρόσφατη πυρκαγιά στις εγκαταστάσεις των ΕΑΣ από την Εταιρεία Μελετών Λαυρεωτικής, έναν επιστημονικό φορέα με μακρά παρουσία στην περιοχή.
Οπως γράφουν «Τα Νέα», πρόκειται για 205 τόνους ισχυρών εκρηκτικών που βρίσκονται σε ελεύθερη μορφή, «ποτισμένα» στο υπέδαφος, σε συγκεντρώσεις άνω του ασφαλούς ορίου, σύμφωνα με πιστοποιημένες μελέτες του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), της TÜV Austria και άλλων φορέων. Αλλοι 15 τόνοι φυλάσσονται σε κοντέινερ στο ίδιο σημείο.
Οι εκθέσεις του ΕΜΠ και άλλων φορέων, συνεχίζουν «Τα Νέα», «αποδεικνύουν ότι η εγκατάλειψη άνω των 200 τόνων εκρηκτικών προήλθε από εσφαλμένη διαδικασία απενεργοποίησης χιλιάδων ναρκών, η οποία εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για τη δημόσια ασφάλεια». Το πλέον ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι, αν προκληθεί έκρηξη, «θα καταστραφεί το μεγαλύτερο μέρος των παραγωγικών εγκαταστάσεων του συγκροτήματος, οι όμορες περιοχές, αλλά και τμήμα της πόλης του Λαυρίου».
Και όμως, ο σχετικός διαγωνισμός για την απορρύπανση ακυρώθηκε πέρυσι και έκτοτε, τίποτα ουσιαστικό δεν προχώρησε.
Η αναφορά της «Καθημερινής»
Σύμφωνα με δημοσίευμα της «Καθημερινής» (1/11/2025), κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι επίκειται διαγωνισμός για την επιλογή αναδόχου που θα αναλάβει την αδρανοποίηση και απομάκρυνση του ΤΝΤ. Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι το πρόβλημα προέρχεται από την περίοδο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, όταν, στο πλαίσιο διεθνών υποχρεώσεων για την καταστροφή ναρκών κατά προσωπικού, τα υπολείμματα απορρίφθηκαν στο έδαφος των ΕΑΣ.
Ωστόσο, το ρεπορτάζ σημειώνει πως «η υπόθεση έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στους κατοίκους του Λαυρίου, ειδικά μετά το περιστατικό πυρκαγιάς στην περιοχή πριν από μερικές μέρες». Με άλλα λόγια, ενώ η κυβέρνηση αναγνωρίζει έστω σε επίπεδο πηγών την ύπαρξη του προβλήματος, ωστόσο η κοινωνία της περιοχής δεν έχει πειστεί ότι κινείται κάτι ουσιαστικό.
Το ιστορικό των αποκαλύψεων
Η υπόθεση ήρθε στο φως μέσα από μια σειρά αποκαλυπτικών ρεπορτάζ, μεταξύ άλλων, από το Protagon, τα οποία περιέγραψαν με λεπτομέρειες το μέγεθος του κινδύνου, την κυβερνητική ολιγωρία και τις παραιτήσεις που προκάλεσε το ζήτημα.
Στις 22 Σεπτεμβρίου, το Protagon αποκάλυψε ότι στις εγκαταστάσεις των ΕΑΣ υπάρχουν «πάνω από 220 τόνοι ισχυρών εκρηκτικών» ποσότητα που εντοπίστηκε και τεκμηριώθηκε από το ΕΜΠ και την TÜV Austria. Η έκθεση του ΕΜΠ (Μάιος 2022) κατέγραψε συγκεντρώσεις TNT άνω του ορίου κινδύνου σε έκταση 3.000 τ.μ., ενώ η TÜV προειδοποίησε ότι σε περίπτωση ατυχήματος «η καταστροφή θα μπορούσε να επηρεάσει ακτίνα έως και 3,9 χιλιομέτρων γύρω από την εγκατάσταση».
Δύο ημέρες αργότερα (24/9), σε άρθρο του Protagon με τίτλο «Λαύριο: Η επικίνδυνη σιωπή της κυβέρνησης», επισημάνθηκε ότι το Μέγαρο Μαξίμου και η νέα διοίκηση των ΕΑΣ τηρούν σιγή ασυρμάτου ως προς την πορεία των ενεργειών. Μεταξύ άλλων, η μελέτη του ΕΜΠ είχε εντοπίσει υπέρβαση ορίων ποιότητας μέχρι 670 φορές σε σημεία υδροληψίας κοντά στο εργοστάσιο, δείχνοντας ότι το πρόβλημα δεν αφορά μόνο την ασφάλεια, αλλά και τη δημόσια υγεία.
Η αποκάλυψη προκάλεσε αναταράξεις στο Μαξίμου από πλευράς όσων μπλόκαραν τη λύση. Στις 8 Οκτωβρίου, το Protagon δημοσίευσε το ρεπορτάζ «Η βόμβα του Λαυρίου: Παραιτήσεις και μεθοδεύσεις», σύμφωνα με το οποίο τρεις σύμβουλοι του ΔΣ των ΕΑΣ υπέβαλαν την παραίτησή τους μετά την αποκάλυψη της ύπαρξης των 220 τόνων εκρηκτικών.
Το ρεπορτάζ ανέδειξε και τις υπόνοιες μεθοδεύσεων: η νέα διοίκηση των ΕΑΣ, η οποία ανέλαβε καθήκοντα στις 3 Δεκεμβρίου 2024, ακύρωσε μέσα σε μισή ώρα τον διεθνή διαγωνισμό για την απενεργοποίηση των εκρηκτικών — χωρίς να έχει γνώση όλων των λεπτομερειών του φακέλου.
Τέλος, στις 27 Οκτωβρίου, το Protagon περιέγραψε το περιστατικό πυρκαγιάς που ξέσπασε το απόγευμα του Σαββάτου 25/10. Σύμφωνα με αρμόδια πηγή, ο εκτελών χρέη διευθυντή του εργοστασίου επιχείρησε να εξουδετερώσει ρυπασμένο σημείο με ασβέστη, μια ενέργεια «πέραν πάσης πρακτικής ασφαλούς εξουδετέρωσης», που θα μπορούσε να προκαλέσει αλυσιδωτή έκρηξη.
Μια άκρως κυβερνητική υπόθεση
Το νήμα που συνδέει τις αποκαλύψεις, τις παραιτήσεις, την επίσημη «σιωπή» της κυβέρνησης, την πυρκαγιά και τη μηνυτήρια είναι σαφές:
—Το πρόβλημα έχει αναγνωριστεί από το κράτος εδώ και τουλάχιστον τρία χρόνια.
—Υπήρξε σχεδιασμός για εξουδετέρωση του ΤΝΤ, αλλά η διαδικασία «πάγωσε» τον Δεκέμβριο του 2024 χωρίς εξηγήσεις.
—Παρά τις προειδοποιήσεις επιστημόνων, η αδράνεια συνεχίζεται.
—Και σήμερα, μετά την πυρκαγιά, ο κίνδυνος δεν είναι θεωρητικός, αλλά απολύτως πραγματικός.
Δεν πρόκειται απλά για αστοχία διοίκησης ή διαχειριστικό λάθος. Πρόκειται για ένα τεστ κυβερνητικής ικανότητας να χειριστεί υπεύθυνα ένα ζήτημα με δυνητικά τραγικές συνέπειες. Υπερβαίνοντας ατομικά συμφέροντα.
Ωρα για παρέμβαση
Η κατάσταση στο Λαύριο απαιτεί άμεση, κεντρική παρέμβαση από το Μέγαρο Μαξίμου. Οχι άλλη αναμονή, όχι άλλη μετάθεση ευθυνών. Η χώρα δεν μπορεί να ζήσει μια «Βηρυτό του Αιγαίου». Η εξουδετέρωση των εκρηκτικών, η πλήρης διαφάνεια στη διαδικασία και η ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας δεν είναι διαπραγματεύσιμες επιλογές. Είναι υποχρέωση ενός κράτους που θέλει να θεωρείται ευνομούμενο και σύγχρονο.
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News