ΔΕΙΤΕ ΠΡΩΤΟΙ ΟΛΑ ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ TRIBUNE ΣΤΟ GOOGLE NEWS 
Η Αθήνα, σύμφωνα με πληροφορίες, επιχειρεί να επαναφέρει στο προσκήνιο τον «Φάκελο Λιβύη», καθώς η γειτονική χώρα της Βόρειας Αφρικής παραμένει μια σημαντική «μαύρη τρύπα» τόσο για την ασφάλεια της περιοχής όσο και για την ελληνική εξωτερική πολιτική.
Από το 2019, όταν η προσωρινή (ισλαμιστική) κυβέρνηση της Λιβύης στην Τρίπολη υπέγραψε το ανυπόστατο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο με την κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η κατάσταση παραμένει κρίσιμη.
Πριν ακόμη γίνει γνωστό ότι το Κοινοβούλιο στην Ανατολική Λιβύη θα εξετάσει το ψευδοΜνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης, η Αθήνα είχε ήδη καταρτίσει σχέδιο για την αποκατάσταση διαύλων επικοινωνίας.
Στόχος είναι η επανασύνδεση τόσο με την προσωρινή κυβέρνηση του Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα στην Τρίπολη όσο και με δύο κεντρικές φυσιογνωμίες της Ανατολικής Λιβύης (Κυρηναϊκή): τον πρόεδρο της Βουλής, Ακίλα Σάλεχ, και τον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ.
Η διπλωματική προετοιμασία ήταν εντατική, με τον Έλληνα πρέσβη, Νικόλαο Γαριλίδη, να συναντά την περασμένη εβδομάδα τον Λίβυο υπουργό Εξωτερικών.
Στόχος ήταν η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, στην Τρίπολη εντός Ιουνίου, σε μια πρώτη υψηλού επιπέδου επαφή μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του τότε υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, τον Απρίλιο του 2021.
Ακολούθησε η επεισοδιακή επίσκεψη του Νίκου Δένδια τον Νοέμβριο του 2022, όταν αρνήθηκε να συναντηθεί με την Λίβυα ομόλογό του στο αεροδρόμιο της Τρίπολης. Ο κ. Δένδιας μετέβη τελικά στο Τομπρούκ, όπου συναντήθηκε με τον Ακίλα Σάλεχ, με τις διμερείς σχέσεις να παραμένουν έκτοτε ουσιαστικά παγωμένες.
Το 2019, η Αθήνα αιφνιδιάστηκε από το ανυπόστατο ψευδοΜνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης, παρόλο που υπήρχαν προειδοποιητικά σημάδια μήνες νωρίτερα.
Η Ελλάδα βρήκε στήριξη στην Αίγυπτο και στις αρχές της Ανατολικής Λιβύης, οι οποίες, για δικούς τους λόγους, τάχθηκαν κατά του ψευδοΜνημονίου.
Το γεγονός ότι το ψευδοΜνημόνιο υπεγράφη από μια μη εξουσιοδοτημένη κυβέρνηση και δεν επικυρώθηκε από τη Βουλή του Τομπρούκ αποτέλεσε βασικό επιχείρημα για την ακυρότητά του, πέρα από τις προφανείς παραβιάσεις του Δικαίου της Θάλασσας.
Μετά το 2022, οι σχέσεις με την Τρίπολη παρέμειναν ψυχρές, ενώ οι επαφές με την Ανατολική Λιβύη σχεδόν εξανεμίστηκαν.
Η επίσκεψη του γιου Χάφταρ
Τη Δευτέρα 09/06 έγινε γνωστό ότι ζητήθηκε άδεια πτήσης από τη Βεγγάζη για ιδιωτικό αεροσκάφος συνδεόμενο με την οικογένεια Χάφταρ.
Διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι ο γιος του στρατηγού, Αλ Σαντάκ Χάφταρ, θα επισκεπτόταν την Αθήνα για 24 ώρες στο πλαίσιο ιδιωτικής επίσκεψης, καθώς η οικογένειά του βρισκόταν σε διακοπές πριν συνεχίσει για άλλον προορισμό.
Ο Αλ Σαντάκ, ο λιγότερο γνωστός από τα έξι παιδιά του στρατάρχη, ασχολείται με γεωργικές επιχειρήσεις και δεν είχε καμία επίσημη επαφή στην Αθήνα, παρά τις φημολογίες.
Οι κρίσιμες σχέσεις
Η Λιβύη, ως γειτονική χώρα, απαιτεί στοιχειώδη συνεννόηση, όχι μόνο για τη διαχείριση των θαλασσίων ζωνών αλλά και του μεταναστευτικού, καθώς έχει εξελιχθεί σε κύρια πύλη παράνομης μετανάστευσης προς την Ελλάδα.
Η Ελλάδα, ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, διατηρεί κρίσιμο ρόλο στις αποφάσεις για τη Λιβύη, ιδιαίτερα ενόψει της επικείμενης συζήτησης για το σχέδιο της απεσταλμένης του ΟΗΕ που προτείνει λύση στην πολιτική κρίση της χώρας.
Η επίσκεψη του Γιώργου Γεραπετρίτη, αν το επιτρέψουν οι επιδεινούμενες συνθήκες ασφαλείας, θα είναι εξαιρετικά απαιτητική, καθώς θα πρέπει να ισορροπήσει μεταξύ Τρίπολης και Τομπρούκ.
Η πρόσφατη απόφαση της Βουλής της Ανατολικής Λιβύης να εξετάσει το ψευδοΜνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης θεωρείται προειδοποίηση προς την Αθήνα, αλλά και δέλεαρ προς την Άγκυρα, αποκαλύπτοντας την αυξανόμενη τουρκική επιρροή και στην Ανατολική Λιβύη (Κυρηναϊκή).
Η Τουρκία
Η Τουρκία, τα τελευταία δύο χρόνια, έχει περίπου αποκαταστήσει τις σχέσεις της με τον Ακίλα Σάλεχ και τον Χαλίφα Χάφταρ -ενώ η ελληνική διπλωματία υπό τον Γεραπετρίτη «κοιμόταν» σε… «ήρεμα νερά»- οι οποίοι έχουν επισκεφθεί την Άγκυρα.
Επαναλειτούργησε τουρκικό προξενείο στη Βεγγάζη, ενώ τον Απρίλιο ο γιος του Χάφταρ, ο Σαντάμ, επικεφαλής του Λιβυκού Εθνικού Στρατού, έγινε δεκτός με τιμές από τον Τούρκο ομόλογό του, Γιασάρ Γκουλέρ.
Ο Σαντάμ Χαλίφα Χάφταρ, γιος του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ και διοικητής των χερσαίων δυνάμεων του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) της Ανατολικής Λιβύης, πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Άγκυρα στις 4 Απριλίου 2025, κατόπιν πρόσκλησης του αρχηγού των τουρκικών χερσαίων δυνάμεων, στρατηγού Σελτσούκ Μπαϊρακτάρογλου.
Είδε τον Τούρκο υπουργό Άμυνας, Γιασάρ Γκουλέρ, και τον Μπαϊρακτάρογλου, σε μια συνάντηση που έλαβε χώρα στην έδρα του Τουρκικού Γενικού Επιτελείου Στρατού στο Τσανκάγια.
Η επίσκεψη, η δεύτερη του Σαντάμ στην Τουρκία μέσα σε ένα χρόνο, σηματοδοτεί την ενίσχυση των διπλωματικών δεσμών μεταξύ της Ανατολικής Λιβύης και της Τουρκίας, η οποία μέχρι πρότινος υποστήριζε την αντίπαλη κυβέρνηση της Τρίπολης.
Σύμφωνα με τουρκικά Μέσα, όπως το TR Haber, ο Σαντάμ υπέγραψε προσύμφωνο για την προμήθεια τουρκικών όπλων, συμπεριλαμβανομένων πιθανώς UAV Bayraktar TB2, και την εκπαίδευση δυνάμεων του LNA.
Η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Turkiye σχολίασε ότι η επίσκεψη συνέπεσε με την αναδιαμόρφωση των πολιτικών ισορροπιών στη Λιβύη, υποδηλώνοντας μια στρατηγική στροφή του Χάφταρ προς την Άγκυρα.
Η κίνηση αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο της προσέγγισης του Χάφταρ με την Τουρκία, με την οποία είχε προηγουμένως εχθρικές σχέσεις λόγω της υποστήριξης της Άγκυρας προς την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα.
Τον Οκτώβριο του 2024, ο Σαντάμ είχε επισκεφθεί την Κωνσταντινούπολη για την έκθεση SAHA EXPO, συνομιλώντας με τον Γκιουλέρ, ενώ επαναλειτουργία του τουρκικού προξενείου στη Βεγγάζη και απευθείας πτήσεις από την Τουρκία ενίσχυσαν περαιτέρω τις σχέσεις.
Η επίσκεψη προκάλεσε ανησυχία στην Αθήνα, καθώς συνδέεται με την απόφαση της Βουλής της Ανατολικής Λιβύης, υπό την επιρροή του Χάφταρ, να εξετάσει το ανυπόστατο «Τουρκολιβυκό» ψευδοΜνημόνιο του 2019 για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών.
Τουρκικές πηγές, όπως το Middle East Eye, αναφέρουν ότι ο Χάφταρ δεν έχει αποφασίσει ακόμη την έγκριση ή απόρριψη του Μνημονίου, χρησιμοποιώντας το ως διαπραγματευτικό χαρτί για να ενισχύσει τη θέση του έναντι της Τρίπολης και να διεκδικήσει τουρκική υποστήριξη.
Αναλυτές, όπως ο Μπιλγκεχάν Οζτούρκ, υποστηρίζουν ότι η κίνηση της Ανατολικής Λιβύης, υπό τον πρόεδρο της Βουλής Ακίλα Σάλεχ, αποσκοπεί κυρίως σε εσωτερικές πολιτικές ισορροπίες, με περιορισμένες διεθνείς συνέπειες.
Ωστόσο, η στροφή του Χάφταρ προς την Τουρκία θεωρείται διπλωματική επιτυχία της Άγκυρας, που επενδύει σε σχέσεις και με τις δύο λιβυκές πλευρές, ενισχύοντας την επιρροή της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Παράλληλα, οι ΗΠΑ έχουν προσεγγίσει τον Χάφταρ, παρά τις σχέσεις του με τη Μόσχα, ενώ η Αίγυπτος έχει ανοίξει διαύλους με την κυβέρνηση του, διατηρώντας ισχυρή επιρροή στην Ανατολική Λιβύη.
Μια επίσκεψη Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στην Τρίπολη θα πρέπει να συνδυαστεί με επίσκεψη στην Ανατολική Λιβύη, ώστε να μην εκληφθεί ως επιλογή πλευράς στον σιωπηλό εμφύλιο.
Η Αθήνα καλείται να αξιοποιήσει την ευκαιρία για συνεργασία στο μεταναστευτικό, με εμπλοκή της Ευρώπης, και να θέσει το ζήτημα των θαλασσίων ζωνών.
Η Λιβύη, με την πρόσφατη χάραξη οικοπέδων για αδειοδότηση, ακολούθησε τη μέση γραμμή που όρισε μονομερώς η Ελλάδα και δεν αμφισβήτησε την ελληνική υφαλοκρηπίδα, ενώ ούτε η Αίγυπτος αποδέχτηκε τη λιβυκή γραμμή οριοθέτησης που βασίζεται στο «Τουρκολιβυκό» ψευδοΜνημόνιο.
Η δέσμευση της Τρίπολης στον ΟΗΕ το 2019 για διαπραγμάτευση οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ελλάδα δεν πρέπει να μείνει ανεκμετάλλευτη.
Η Αθήνα οφείλει να επιδιώξει προκαταρκτικές συναντήσεις, ακόμη και με την προσωρινή κυβέρνηση του, και, αν δεν αποδώσουν, να προχωρήσει στη Χάγη, όπου η Λιβύη έχει προσφύγει στο παρελθόν.
Ωστόσο, απαιτείται συνεννόηση και με την Ανατολική Λιβύη για να αποφευχθεί η εντύπωση μεροληψίας υπέρ του Ντμπέιμπα και να αποτραπούν κινήσεις από την πλευρά Χάφταρ-Σάλεχ, οι οποίοι έχουν ήδη προσεγγίσει την Άγκυρα.
Η Ανατολική Λιβύη (Κυρηναϊκή), εξάλλου, παίζει καθοριστικό ρόλο στο μεταναστευτικό, καθώς από τις περιοχές της ξεκινούν πλοία με μετανάστες προς την Κρήτη.
ΗΠΑ και Χάφταρ
Οι ΗΠΑ διατηρούν περιορισμένες αλλά στρατηγικές επαφές με τον Χάφταρ, εστιάζοντας στη σταθεροποίηση της Λιβύης και τον περιορισμό της ρωσικής επιρροής.
Οι σχέσεις των ΗΠΑ με τον Χαλίφα Χάφταρ, στρατάρχη του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) της Ανατολικής Λιβύης, και τους γιους του είναι πολύπλοκες, επηρεασμένες από γεωπολιτικές στρατηγικές, την εσωτερική πολιτική της Λιβύης και τις ευρύτερες περιφερειακές δυναμικές.
Ιστορικό σχέσεων ΗΠΑ-Χάφταρ
Ιστορική σύνδεση: Ο Χαφτάρ, γεννημένος το 1943 στην Ατζαμπίγια, έχει μακρά ιστορία με τις ΗΠΑ.
Μετά την αιχμαλωσία του στον πόλεμο Λιβύης-Τσαντ το 1987 και την αποκήρυξή του από τον Μουαμάρ Καντάφι, ο Χαφτάρ διασώθηκε από τη CIA και μετεγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ, όπου έζησε για περίπου 20 χρόνια, αποκτώντας αμερικανική υπηκοότητα. Εκεί, συνεργάστηκε με ομάδες της λιβυκής αντιπολίτευσης κατά του Καντάφι.
Επιστροφή στη Λιβύη: Το 2011, ο Χάφταρ επέστρεψε στη Λιβύη κατά την εξέγερση κατά του Καντάφι. Αρχικά δεν είχε εξέχοντα ρόλο, αλλά το 2014 ίδρυσε τον LNA και ξεκίνησε την «Επιχείρηση Αξιοπρέπεια» κατά ισλαμιστικών οργανώσεων στη Βεγγάζη, κερδίζοντας σταδιακά έλεγχο στην Ανατολική Λιβύη.
Αμερικανική στάση: Οι ΗΠΑ έχουν διατηρήσει μια αμφίσημη στάση απέναντι στον Χαφτάρ. Υποστηρίζουν την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNA) στην Τρίπολη, που αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ, αλλά έχουν διατηρήσει επαφές με τον Χαφτάρ λόγω της επιρροής του και της στρατηγικής του σημασίας.
Το 2019, Αμερικανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν με τον Χάφταρ για να συζητήσουν την αναστολή εχθροπραξιών και την επίλυση του λιβυκού εμφυλίου, εκφράζοντας ανησυχίες για τη ρωσική παρέμβαση.
Ωστόσο, η στήριξη των ΗΠΑ παρέμεινε περιορισμένη, καθώς ο Αμερικανός πολίτης Χάφταρ θεωρείτο απρόβλεπτος και είχε στενές σχέσεις με τη Ρωσία.
Πρόσφατες εξελίξεις
Επαφές με τις ΗΠΑ: Οι ΗΠΑ έχουν προσεγγίσει τον Χάφταρ τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της υποστήριξης εκλογών στη Λιβύη.
Σύμφωνα με το Associated Press, Αμερικανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν με τον Χάφταρ το 2023 για να προωθήσουν έναν οδικό χάρτη για βουλευτικές και προεδρικές εκλογές τον Δεκέμβριο, στο πλαίσιο διαδικασιών υπό τον ΟΗΕ.
Αυτή η κίνηση αντικατοπτρίζει την προσπάθεια των ΗΠΑ να σταθεροποιήσουν τη Λιβύη, παρά τις κατηγορίες εναντίον του Χάφταρ για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως βασανιστήρια και εξωδικαστικές εκτελέσεις, για τις οποίες Λίβυοι πολίτες κατέθεσαν αγωγή σε αμερικανικό δικαστήριο.
Μεταναστευτικό και κατηγορίες: Ο Χάφταρ και οι γιοι του, ιδιαίτερα ο Σαντάμ Χαφτάρ, έχουν εμπλακεί σε κατηγορίες για διακίνηση μεταναστών από την Ανατολική Λιβύη.
Έρευνες, όπως αυτή της La Repubblica, υποδεικνύουν ότι ο Σαντάμ, διοικητής της Ταξιαρχίας Τάρικ Μπιν Ζιγιάντ, ελέγχει μέρος της παράνομης διακίνησης, ανταγωνιζόμενος άλλες ομάδες.
Το ναυάγιο της Πύλου το 2023 συνδέθηκε με αυτές τις δραστηριότητες, με τους πραγματικούς υπευθύνους να φέρονται να βρίσκονται στην Ανατολική Λιβύη, όχι μεταξύ των Αιγυπτίων που κρατήθηκαν στην Ελλάδα.
Η ΕΕ έχει εκφράσει ενδιαφέρον να συνεργαστεί με τον Χαφτάρ για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών.
Πλημμύρες στη Ντέρνα: Το 2023, οι πλημμύρες στην Ντέρνα, που προκλήθηκαν από την κατάρρευση φραγμάτων, προκάλεσαν δημόσια οργή κατά του Χάφταρ και των γιων του.
Κατηγορήθηκαν ότι δεν συντήρησαν τα φράγματα, παρά τη διάθεση κονδυλίων, με αποτέλεσμα τουλάχιστον 11.300 θανάτους και 10.100 αγνοούμενους. Αυτή η καταστροφή ενίσχυσε την εικόνα του Χάφταρ ως ανίκανου στη διακυβέρνηση, παρά την εστίασή του στη στρατιωτική εξουσία.
Οι γιοι του Χάφταρ και οι ΗΠΑ
Σαντάμ Χαφτάρ: Ο Σαντάμ, διοικητής της Ταξιαρχίας Τάρικ Μπιν Ζιγιάντ, θεωρείται πιθανός διάδοχος του πατέρα του.
Οι κατηγορίες για εμπλοκή του στη διακίνηση μεταναστών έχουν προσελκύσει την προσοχή διεθνών οργανισμών, όπως η Διεθνής Αμνηστία, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία για άμεσες επαφές του με τις ΗΠΑ.
Η πρόσφατη επίσκεψή του στην Τουρκία τον Απρίλιο 2025, όπου συζήτησε στρατιωτική συνεργασία, υποδεικνύει ότι η οικογένεια Χάφταρ διευρύνει τις συμμαχίες της, πιθανώς μειώνοντας την εξάρτηση από τις ΗΠΑ.
Αλ Σαντάκ Χάφταρ: Ο Αλ Σαντάκ, που ασχολείται με γεωργικές επιχειρήσεις, επισκέφθηκε την Αθήνα το 2025 για ιδιωτικούς λόγους, χωρίς επίσημες επαφές. Δεν υπάρχουν ενδείξεις για σχέσεις του με τις ΗΠΑ.
Άλλοι γιοι: Ο Χαφτάρ έχει πέντε γιους και μία κόρη.
Τρεις γιοι ζουν στη Λιβύη, ενώ δύο και η κόρη του στις ΗΠΑ, σύμφωνα με παλαιότερες πληροφορίες.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν πρόσφατα στοιχεία για την εμπλοκή τους σε διπλωματικές ή πολιτικές σχέσεις με τις ΗΠΑ.
Γεωπολιτική Δυναμική
Ρωσική επιρροή: Η στήριξη της Ρωσίας στον Χαφτάρ, με όπλα και εξοπλισμό, έχει περιπλέξει τις σχέσεις του με τις ΗΠΑ.
Το 2017, η Ρωσία θεωρούσε τον Χαφτάρ πιθανό ηγέτη για τη Λιβύη, ενώ οι ΗΠΑ παρέμειναν επιφυλακτικές λόγω της σχέσης του με τη Μόσχα.
Αμερικανική στρατηγική: Οι ΗΠΑ προτιμούν μια σταθερή Λιβύη μέσω διαδικασιών του ΟΗΕ, αλλά η επιρροή του Χαφτάρ στην Ανατολική Λιβύη τον καθιστά αναγκαίο συνομιλητή. Η πολιτική Τραμπ είχε δείξει κάποια συμπάθεια προς τον Χαφτάρ, θεωρώντας ότι οι στόχοι του συνάδουν με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, αλλά δεν υπήρξε ξεκάθαρη δέσμευση.