Το νέο γεωπολιτικό και ενεργειακό τοπίο που διαμορφώνεται μετά την υπερατλαντική διάσκεψη της Αθήνας, παρουσία κορυφαίων Αμερικανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων, σηματοδοτεί μια σαφή αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας ως στρατηγικού εταίρου των Ηνωμένων Πολιτειών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η ενισχυμένη αμερικανική παρουσία επιβεβαίωσε την πρόθεση της Ουάσινγκτον να εμβαθύνει περαιτέρω τις σχέσεις με την Αθήνα, αναδεικνύοντας τη χώρα μας σε κομβικό ενεργειακό και γεωπολιτικό σημείο μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Η συνολική αποτίμηση των συμφωνιών που υποστηρίζει η νέα εποχή στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις ξεπερνά τα 30 δισ. ευρώ, καθώς στηρίζεται σε δύο παράλληλους πυλώνες συνεργασίας.
Ο πρώτος πυλώνας υλοποιείται στο πλαίσιο του Partnership for Transatlantic Energy and Climate Cooperation (P-TEC), όπου οι στενοί ενεργειακοί δεσμοί των δύο χωρών μετουσιώθηκαν σε συγκεκριμένες συμφωνίες για την προμήθεια και απορρόφηση ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) που κυμαίνονται από 0,7 έως 4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, με τιμές υπολογισμένες βάσει των σημερινών τιμών του φυσικού αερίου στον ολλανδικό κόμβο TTF (33 €/MWh).
Το πρώτο αυτό πολυετές συμβόλαιο με τις ΗΠΑ στην Ευρώπη αποκτά η Atlantic See LNG Trade S.A. Πρόκειται για τη νεοσύστατη κοινή εταιρεία μεταξύ Αktor και ΔΕΠΑ Εμπορίας σε ποσοστά 60%-40%, η οποία υπέγραψε την Παρασκευή το 20ετές συμβόλαιο προμήθειας με την αμερικανική Venture Global – από τους μεγαλύτερους LNG παίκτες με έδρα τη Λουιζιάνα. Πρόκειται για μια συμφωνία που οι Αμερικανοί συνδέουν με τον τερματικό σταθμό της Αλεξανδρούπολης (FSRU), στον οποίο η εταιρεία συμμετέχει με δυναμικότητα 25%.
Μέσω της υποδομής του FSRU, η Ελλάδα επιδιώκει να αυξήσει τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ για εξαγωγή μέσω του λεγόμενου Κάθετου Διαδρόμου, που συνδέει την Ελλάδα με την Ουκρανία μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Ουγγαρίας. Ο ρόλος της Ελλάδας στη μεταφορά φυσικού αερίου προβλέπεται να αυξηθεί περαιτέρω όταν η Ε.Ε. προχωρήσει σε πλήρη απαγόρευση των ρωσικών προμηθειών όπως έχει αποφασίσει από το 2028. Οταν θα τερματιστεί η διακίνηση του ρωσικού αερίου μέσω του Τurk Stream (της βασικής πύλης του ρωσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη), υπολογίζεται ότι περίπου 16 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου θα πρέπει να αντικατασταθούν άμεσα, ενώ μαζί με τις ανάγκες των γειτονικών χωρών εκτιμάται ότι οι ποσότητες αυτές φτάνουν τα 20 έως 22 bcm.
Κλείσιμο
Η συμφωνία για το αμερικανικό LNG σηματοδοτεί μια νέα εποχή και για την Αktor, διευρύνoντας τη δραστηριότητά της πέρα από τις κατασκευές και στην ενέργεια, με ένα deal που ενισχύσει τη θέση της ως εθνικού ενεργειακού παίκτη με διεθνές αποτύπωμα. Από εταιρεία που κατασκεύαζε έργα υποδομής, μέσα σε λίγα χρόνια μετατρέπεται σε όμιλο που συμμετέχει ενεργά στην παραγωγή και τη διανομή ενέργειας, αποτελώντας το πιο φιλόδοξο project που έχει αναλάβει ποτέ η εταιρεία, το οποίο την τοποθετεί στο επίκεντρο των εξελίξεων για τις επόμενες δεκαετίες.
Ο δεύτερος πυλώνας της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας αφορά την επιτάχυνση των ερευνών και επενδύσεων στους υδρογονάνθρακες. Η ExxonMobil, με συμμετοχή 60% στο Οικόπεδο 2 του Ιονίου, προχωρά σε συνεργασία με την ελληνική πλευρά, με το υπόλοιπο να κατανέμεται κατά 30% στην ελληνική Energean που διαχειρίζεται το κοίτασμα του Πρίνου στην Καβάλα και κατά 10% στην Helleniq Energy (πρώην ΕΛΠΕ). Ο αμερικανικός γίγαντας του upstream έχει αναλάβει επίσης την επεξεργασία των τρισδιάστατων σεισμικών δεδομένων (3D) για τα θαλάσσια blocks «Νοτιοδυτικά» και «Δυτικά της Κρήτης» μαζί επίσης με την Helleniq Energy.
ΜΑΘΙΟΣ ΡΗΓΑΣ:
Η συνεργασία στηρίχθηκε σε δεδομένα από την τρισδιάστατη σεισμική έρευνα του 2022, σε έκταση άνω των 2.200 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Μετά από έναν χρόνο διαπραγματεύσεων δρομολογήθηκε επένδυση 80 εκατ. δολαρίων – ένα σημαντικό βήμα για την ενεργειακή αυτάρκεια της Ελλάδας. Αν προκύψει ανακάλυψη, οι επενδύσεις θα είναι πολλαπλάσιες, ενώ η ExxonMobil θα αναλάβει τη φάση ανάπτυξης.
Η παρουσία Αμερικανών αξιωματούχων στην υπογραφή της συμφωνίας υπογραμμίζει ότι πρόκειται για κίνηση με γεωπολιτική διάσταση, ενταγμένη στη στρατηγική των ΗΠΑ για ενεργειακή σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Μ.Ρ.:
Χρειάζονται ισορροπία, διαφάνεια και υπευθυνότητα, αλλά χωρίς να πλήττεται η ανταγωνιστικότητα. Η Ευρώπη πρέπει να διατηρήσει την ικανότητα να προσελκύει επενδύσεις, ειδικά στον ενεργειακό τομέα. Το παράδειγμα του Πρίνου δείχνει ότι στην Ελλάδα μπορούμε να συνδυάσουμε παραγωγή και περιβαλλοντική προστασία: για 45 χρόνια λειτουργεί σε απόλυτη αρμονία με τουρισμό και αλιεία, κάτι για το οποίο είμαστε υπερήφανοι.
Μ.Ρ.:
Η ανάπτυξη του Block 2 και άλλων κοιτασμάτων μπορεί να ενισχύσει ένα δίκτυο ενεργειακής ασφάλειας που συνδέει την Ελλάδα, την Κύπρο, το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ιταλία. Αυτή είναι και η ουσία της στρατηγικής της Energean για τη Μεσόγειο: η δημιουργία ενός σταθερού περιφερειακού πυλώνα.
Το 2024 η Energean παρήγαγε 7,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στη Μεσόγειο, ποσότητα μεγαλύτερη από τη σημερινή κατανάλωση της χώρας. Αυτή η εμπειρία μάς δίνει σιγουριά ότι μπορούμε να συμβάλουμε ουσιαστικά στην ενεργειακή αυτάρκεια της Ελλάδας.
Μ.Ρ.:
Το φυσικό αέριο λειτουργεί ως σταθεροποιητής του συστήματος. Παγκοσμίως προβλέπεται να επενδυθούν πάνω από 4 τρισ. δολάρια στον ενεργειακό τομέα τα επόμενα χρόνια. Το ζητούμενο δεν είναι απλώς η «μετάβαση», αλλά η «προσθήκη» καθαρής και αξιόπιστης ενέργειας.
Η Energean έχει αποδείξει ότι η παραγωγή φυσικού αερίου μπορεί να γίνει με πολύ χαμηλό ανθρακικό αποτύπωμα, όπως δείχνει η δραστηριότητά μας στο Ισραήλ. Με το έργο αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο κάνουμε ένα ακόμη βήμα προς την πράσινη μετάβαση.
Μ.Ρ.:
Το Block 2 θεωρείται η μεγαλύτερη ανεξερεύνητη δομή της Μεσογείου. Αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις των 200 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου, η ανακάλυψη αυτή θα αποτελέσει ορόσημο για την οικονομία, την ενεργειακή ασφάλεια και τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας.
Το ζητούμενο είναι να διατηρηθεί σταθερή η πολιτική και κοινωνική συναίνεση γύρω από την έρευνα και ανάπτυξη υδρογονανθράκων. Η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί με σχέδιο, σταθερότητα και αποφασιστικότητα, με περισσότερα έργα και λιγότερα λόγια.
