Στους φανταχτερούς κήπους του Προεδρικού Μεγάρου το βράδυ της περασμένης Πέμπτης, στην 51η επέτειο αποκατάστασης της Δημοκρατίας, όλα, από τα αυστηρά ανδρικά κοστούμια και τα πολύχρωμα καλοκαιρινά φορέματα των κυριών, μέχρι τα χαμογελαστά και τα αγωνιωδώς διερευνητικά πρόσωπα των προσκεκλημένων του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κ. Τασούλα, φάνταζαν τυπικά και απόλυτα βαρετά, σαν να ήθελαν να επιβεβαιώσουν την εκδοχή του γάλλου διανοητή Πασκάλ Μπρικνέρ, ο οποίος από το 1990 ακόμη είχε περιγράψει το σύμπτωμα της «Μελαγχολικής Δημοκρατίας». Κανένας ενθουσιασμός, ούτε έμπνευση μεγάλη, παρά μόνο κύματα φθοράς, στα όρια μιας διάχυτης «σκουριάς», που δείχνει να βαραίνει κυβερνώντες και αντιπολιτευόμενους.
Ισως έφταιγαν η αποπνικτική ατμόσφαιρα του βασανιστικού καύσωνα των θερινών ημερών και οι πολλές απουσίες, αλλά όχι, το σύμπτωμα είναι βαθύτερο, αντανακλά την απόσταση που χωρίζει την αυτάρεσκη ηγεσία από τις πολλές αγωνίες και τους πόθους του ελληνικού λαού.
Σε τούτους τους αβέβαιους καιρούς στο πεδίο της ελληνικής πολιτικής φαίνεται να κυριαρχούν ακόμη οι άγονοι περιορισμοί της προηγούμενης περιόδου και οι ανέμπνευστες και εν πολλοίς αστήρικτες φιλοδοξίες των πολλών διεκδικητών της εξουσίας, που μάλλον τη συντήρηση των συνθηκών ευνοούν παρά μια γενναία μεταρρύθμιση και αλλαγή προάγουν.
Το προεκλογικό 2026
Ενδεικτικά της πολιτικής «σκουριάς» που χαρακτηρίζει την τρέχουσα περίοδο είναι τα διλήμματα τα οποία βαραίνουν την πολλαπλώς πιεζόμενη κυβερνητική πλειοψηφία εν όψει της νέας οικονομικής περιόδου, η οποία αναμένεται να ανοίξει στις αρχές του προσεχούς Σεπτεμβρίου στα εγκαίνια της Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης και κατά τα φαινόμενα θα ορίζεται από τις πολιτικές προτεραιότητες του αμιγώς προεκλογικού 2026.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι στο πρωθυπουργικό τραπέζι του Μεγάρου Μαξίμου ο κ. Κ. Μητσοτάκης έχει απλώσει πλήθος εναλλακτικών οικονομικών μέτρων και επιμέρους πολιτικών που έχει προετοιμάσει ο καθ’ ύλην αρμόδιος υπουργός Οικονομικών κ. Κ. Πιερρακάκης, το συνολικό ύψος των οποίων θα φθάνει τα 1.500 εκατομμύρια ευρώ, ενδεχομένως μάλιστα να αγγίξει και τα 2 δισεκατομμύρια.
Ο κ. Μητσοτάκης καλείται να επιλέξει αν το προαναφερόμενο ποσό θα χρηματοδοτήσει δυο-τρία ισχυρά μέτρα μείωσης των φόρων, ιδιαιτέρως στη ζώνη της άμεσης φορολογίας εισοδήματος με σκοπό την ελάφρυνση της μεσαίας τάξης, ή θα στηρίξει χαμηλότερης εμβέλειας πολιτικές, οι οποίες ωστόσο θα καλύπτουν περισσότερες επιμέρους εκλογικά ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, ο κ. Πιερρακάκης προτιμά την πρώτη εκδοχή της καθαρής φοροελάφρυνσης του πλήθους των μισθωτών, μέσω της αναδιαμόρφωσης των κλιμακίων της φορολογίας εισοδήματος, τα οποία παραμένουν αμετάβλητα εδώ και χρόνια και πιέζουν ασφυκτικά τα χαμηλά και μεσαία ετήσια εισοδήματα από 10.000 μέχρι και 60.000 ευρώ.
Τα παραπάνω εισοδήματα βαρύνονται με φορολογικούς συντελεστές από 22% μέχρι 44%, ακυρώνοντας τις όποιες μισθολογικές αυξήσεις καταφέρνουν να λάβουν οι εργαζόμενοι. Ενδεχόμενη αναδιαμόρφωση της φορολογικής κλίμακας, με διεύρυνση των κλιμακίων και ταυτόχρονη προσαρμογή των συντελεστών του φόρου εισοδήματος, θα ενίσχυσε πραγματικά το εισόδημα των εργαζομένων.
Ενδεικτική του βάρους της φορολογίας εισοδήματος είναι ότι πολλοί μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα αντί των βαρύτατα φορολογούμενων μισθολογικών αυξήσεων προτιμούν, σε τούτους τους καιρούς της συσσωρευμένης ακρίβειας, αφορολόγητες παροχές σε είδος, με τη μορφή κουπονιών για αγορές αγαθών από τα σουπερμάρκετ. Κάτι που πολλές ιδιωτικές επιχειρήσεις έχουν υιοθετήσει και προσφέρουν εν είδει συμπληρωματικής αμοιβής στους υπαλλήλους τους.
Η στρέβλωση είναι προφανής και ικανή να δικαιολογήσει μια δυναμική αλλαγή στη φορολογία εισοδήματος. Αντιστοίχως, υπό το βάρος του επιμένοντος υψηλού κόστους στέγασης, το υπουργείο Οικονομικών προκρίνει επίσης γενναία μείωση του φορολογικού συντελεστή 15% των εισοδημάτων από ακίνητα, με την ελπίδα να συγκρατήσει τα συνεχώς αυξανόμενα ενοίκια κατοικιών.
Μέχρι τώρα η κυβέρνηση έχει αποφύγει συστηματικά τη μείωση των συντελεστών της άμεσης φορολογίας, προτιμώντας τη δημοσιονομική ασφάλεια των υψηλών πλεονασμάτων του προϋπολογισμού. Οι άλλοτε επικριτές των «ματωμένων» πρωτογενών πλεονασμάτων της προηγούμενης πολιτικής περιόδου έχουν μετατραπεί σε απόλυτους υπερασπιστές αυτών, ωσάν τα δικά τους να είναι αγιασμένα και μυροβόλα.
Το βράδυ της περασμένης Πέμπτης στους κήπους του Προεδρικού Μεγάρου ο επικεφαλής της Ανώτατης Αρχής Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΔΕ) κ. Γ. Πιτσιλής δεν έκρυβε τον ενθουσιασμό του για την έκρηξη των δημοσίων εσόδων τον τρέχοντα Ιούλιο κατά 2,5 δισ. ευρώ, προερχόμενη κυρίως από την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων, που αν μη τι άλλο επιβεβαιώνει το μέγα φορολογικό βάρος στο πλήθος των μισθωτών.
Διαπρεπείς οικονομολόγοι και τραπεζίτες, όπως οι κ.κ. Βασίλης Ράπανος και Βασίλης Ψάλτης, επιμένουν ότι στις παρούσες εσωτερικές και διεθνείς οικονομικές συνθήκες επιβάλλεται η κυβέρνηση να απαλλαγεί κατά το δυνατόν από τις εκλογικές στοχεύσεις και να στραφεί προς απολύτως αποτελεσματικές πολιτικές. Ο κ. Ράπανος υπογραμμίζει την ανάγκη αλλαγής του φορολογικού συστήματος μέσω της απλοποίησής του, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά ότι παραμένουν προκλητικά ενεργές περίπου 800 φοροαπαλλαγές. Ο έλεγχος και η κατάργηση αυτών θα επέτρεπαν από μόνα τους μια ριζική αναδιάρθρωση του φορολογικού συστήματος, των συντελεστών συμπεριλαμβανομένων.
Αντιστοίχως ο διευθύνων σύμβουλος της Alpha Βank κ. Ψάλτης διερωτάται κατά πόσον οι υπερβάλλοντες δημοσιονομικοί πόροι είναι χρήσιμοι και ορθώς κατανεμημένοι στις παρούσες οικονομικές συνθήκες. Ο ίδιος επισημαίνει ότι οι περιστάσεις απαιτούν άλλες προτεραιότητες στην οικονομική πολιτική, διαφορετική κατανομή των διαθέσιμων πόρων και πάταξη των φαινομένων διαφθοράς, όπως αυτό του ΟΠΕΚΕΠΕ που πλήττει την εικόνα της χώρας. Τον απασχολεί συγκεκριμένα το ενδεχόμενο να χαθεί η ευκαιρία της επενδυτικής άνοιξης των τελευταίων μεταμνημονιακών χρόνων.
Ο κ. Ψάλτης καλεί τους πάντες να δουν πόσο βελτιώθηκε η ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια από την εκτίναξη των επενδύσεων στο 16,5% του ΑΕΠ από το 9,5% που είχαν υποχωρήσει στα χρόνια της μεγάλης κρίσης. Και προσθέτει πόσο ακόμη μπορεί να βελτιωθεί αν προσεγγίσει τον μέσο ευρωπαϊκό όρο που ανέρχεται στο 22,5% του ΑΕΠ και αρχίσει να κινείται προς τον στόχο τού 26%-27% που έχει τεθεί από τις εκθέσεις Ντράγκι και Λέτα.
Βάσει των παραπάνω, προκρίνει τη διοχέτευση περισσότερων πόρων προς τις επενδύσεις και επιπλέον τονίζει την ανάγκη υιοθέτησης ισχυρών πολιτικών αντιστροφής των έντονα αρνητικών δημογραφικών τάσεων σε συνδυασμό με φορολογικά κίνητρα για την ένταξη των γυναικών και την επανένταξη των συνταξιούχων στην αγορά εργασίας.
Η εξίσωση του Ασφαλιστικού
Επιπλέον, προειδοποιεί για επερχόμενο νέο εκτροχιασμό του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης αν διατηρηθούν οι τάσεις μαζικής συνταξιοδότησης των γεννημένων στη δεκαετία του ’60.
Ο κ. Ψάλτης δεν κρύβει ότι αν τα πράγματα διατηρηθούν ως έχουν, οι εργαζόμενοι που θα συνταξιοδοτηθούν σε δέκα χρόνια θα βιώσουν δραματικές εισοδηματικές μειώσεις της τάξης του 50% με 60%, επειδή απλούστατα το τρέχον ασφαλιστικό σύστημα δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του αφανούς ασφαλιστικού ελλείμματος που τώρα διαμορφώνεται.
Και για αυτόν τον λόγο ο κ. Ψάλτης υπογραμμίζει την ανάγκη να αναπτυχθεί ταχύτατα ο τρίτος πυλώνας της ασφάλισης, με την παροχή γενναίων φορολογικών κινήτρων προς τους εργαζομένους που θα επιλέξουν την ασφαλιστικού περιεχομένου αποταμίευση.