Πρόοδο για την Ελλάδα καταγράφει η φετινή Εκθεση της Κομισιόν για το κράτος δικαίου, καθώς η χώρα μας αποτελεί ένα από τα 12 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης που παρουσίασε πρόοδο σε όλες τις συστάσεις. Η Κομισιόν αναγνωρίζει σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα του κράτους δικαίου, οι οποίες έχουν ενταχθεί στις δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ αφαιρέθηκε η σύσταση για έγκαιρη και αποτελεσματική διαβούλευση στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας. Ευρύτερα, οι συστάσεις της ΕΕ προς τη χώρα μας είναι μειωμένες σε 4 από 7 την τελευταία τετραετία, ενώ η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των 15 χωρών της ΕΕ με τις λιγότερες συστάσεις.
Ο αρμόδιος υφυπουργός Παύλος Μαρινάκης δήλωσε πως «η πραγματικότητα, όπως αποτυπώνεται μέσα και από τη φετινή έκθεση, αποτελεί την πιο ηχηρή απάντηση απέναντι σε ατεκμηρίωτες εκθέσεις αναρμόδιων οργανώσεων. Η κυβέρνηση δεν θριαμβολογεί, αλλά αναγνωρίζει την ανάγκη να συνεχίσει το έργο της με συνέπεια». Ανέφερε ακόμη ότι, σε συνέχεια των μεταρρυθμίσεων που ήδη έχουν υλοποιηθεί με τη συνδρομή της ΓΓΕΕ και του ΓΓ Επικοινωνίας και Ενημέρωσης Δημήτρη Γαλαμάτη και όσων προωθούνται στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, θα ληφθούν πρωτοβουλίες για την αδειοδότηση ραδιοφωνικών σταθμών και περιφερειακών καναλιών, θέλοντας να μπει τάξη σε ένα αρρύθμιστο τοπίο.
Σε ό,τι αφορά τα ΜΜΕ στη χώρα μας –χαρτοφυλάκιο που χειρίζεται ο κ. Μαρινάκης–, στη φετινή έκθεση αποτυπώνεται σημαντική πρόοδος. Πιο συγκεκριμένα, η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καταγράφει για την Ελλάδα μια κατάσταση υιοθέτησης νομοθετικών και μη παρεμβάσεων που ενισχύουν και ισχυροποιούν τη διαφάνεια στην ιδιοκτησία και την αντικειμενικότητα στις πάσης φύσεως κρατικές ενισχύσεις των επιχειρήσεων ΜΜΕ, ενισχύουν και προασπίζουν τους δημοσιογράφους και τους άλλους επαγγελματίες ΜΜΕ, και ειδικότερα σε ό,τι αφορά τις καταχρηστικές αγωγές εναντίον των δημοσιογράφων και της ασφάλειάς τους, γεγονός που συνιστά βασικό προαπαιτούμενο για την ανεξαρτησία της πληροφόρησης και τον πλουραλισμό. Παράλληλα, πολλές από τις προβλέψεις του EMFA (Ευρωπαϊκός Κανονισμός προς ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο των κρατών-μελών) είναι ήδη εθνικοί νόμοι της χώρας μας εν ισχύ.
Η φετινή έκθεση αναγνωρίζει σημαντική πρόοδο στο πεδίο των ΜΜΕ, καταγράφοντας μεταξύ άλλων τα μητρώα έντυπου και ηλεκτρονικού Τύπου, το e-pasithea, η Task Force, το Διεθνές Κέντρο Εκπαίδευσης για την ασφάλεια των δημοσιογράφων, την κατάργηση της απλής δυσφήμισης, την ειδική ποινική νομοθεσία για τους αθλητικούς συντάκτες, την έναρξη διαδικασιών ενσωμάτωσης της ευρωπαϊκής οδηγίας για τα SLAPPs, αλλά και τον πρόσφατο νόμο για την ενίσχυση της δημοσιότητας και της διαφάνειας στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. Η Κομισιόν αναφέρεται ακόμη στην ενδυνάμωση της συντακτικής ανεξαρτησίας και των θεσμικών εγγυήσεων σε ό,τι αφορά την κρατική διαφήμιση, την ενυπόγραφη δημοσιογραφία και την προστασία πνευματικών δικαιωμάτων.
«Η συστηματική προσπάθεια που καταβάλλει η ελληνική κυβέρνηση μέσω των μεταρρυθμίσεων για την αναβάθμιση της ποιότητας και την επιτάχυνση της ελληνικής Δικαιοσύνης αποδίδει σταθερά καρπούς. Προωθεί περαιτέρω το κράτος δικαίου με την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας και αυτή η εξέλιξη επικυρώνεται με τον πλέον επίσημο και έγκυρο τρόπο, από το κορυφαίο όργανο της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η ελληνική κυβέρνηση και το υπουργείο Δικαιοσύνης θα προσπαθούμε διαρκώς για τη θεσμική βελτίωση της Πολιτείας και της δημοκρατίας στην κατεύθυνση της εξυπηρέτησης των ελλήνων πολιτών, αλλά και της θεσμικής σύγκλισης της χώρας με την Ευρώπη» δήλωσε ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης.
Από την πλευρά του, ο υπουργός Επικρατείας Ακης Σκέρτσος ανέφερε τα εξής:
«Η Ελλάδα, έπειτα από μια δεκαετία που δοκίμασε βαθιά τους θεσμούς και την κοινωνία μας, τα τελευταία χρόνια έχει γυρίσει σελίδα αποδίδοντας μεγάλη βαρύτητα στη θωράκιση της λειτουργίας του κράτους δικαίου. Η εμπέδωση μιας πιο δίκαιης και αποτελεσματικής λειτουργίας των θεσμών δεν θα εξαλείψει τελείως τη διαφθορά και την παραβατικότητα. Ενισχύει ωστόσο τις δυνατότητες των αρμοδίων ελεγκτικών αρχών να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους, με σεβασμό στη διάκριση των λειτουργιών της δημοκρατίας μας. Ο αγώνας για μια καλύτερη και πιο ποιοτική δημοκρατία είναι διαρκής. Δεν σταματάει ποτέ. Γι’ αυτό και εκτιμούμε τον εποικοδομητικό ρόλο και την υποστήριξη που παρέχουν η ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη χώρα μας. Ανταποκρινόμαστε με θετικό πνεύμα στις συστάσεις της Επιτροπής και, φυσικά, δεν επαναπαυόμαστε. Ο στόχος είναι έως το 2030 η Ελλάδα να βρίσκεται μεταξύ των 20 καλύτερων χωρών παγκοσμίως σε ζητήματα διαφάνειας και λογοδοσίας, αλλά και στη μάχη κατά της διαφθοράς. Πιστεύουμε ότι μπορούμε να το πετύχουμε μέσα από το πλέγμα των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που εξακολουθούμε να υλοποιούμε».
Η εν λόγω έκθεση αποτυπώνει την κατάσταση του κράτους δικαίου σε κάθε κράτος-μέλος χωριστά, καθώς και συνολικά στην ΕΕ, σε τέσσερις βασικούς τομείς: συστήματα δικαιοσύνης, πλαίσιο καταπολέμησης της διαφθοράς, ελευθερία και πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης και άλλα ζητήματα που συνδέονται με τα θεσμικά αντίβαρα ενός δημοκρατικού πολιτεύματος. Η ετήσια έκθεση λαμβάνει υπόψη τις εκθέσεις διεθνών οργανισμών, ΜΚΟ και διεθνών ακαδημαϊκών ιδρυμάτων. Σημειώνεται ότι για την εκπόνηση της έκθεσης πραγματοποιούνται κάθε χρόνο επιτόπιες επισκέψεις εκπροσώπων της ΕΕ στα κράτη-μέλη, προκειμένου να σχηματιστεί η τελική εικόνα κάθε χώρας.
Η Ελλάδα έχει συμμορφωθεί επιτυχώς σε τρεις από τις επτά συστάσεις που της έχουν απευθυνθεί (ποσοστό πλήρους συμμόρφωσης 43%) και σε σημαντικό βαθμό στις υπόλοιπες (σημαντική έως μερική πρόοδος), με αποτέλεσμα να συγκαταλέγεται, με τέσσερις συστάσεις, μεταξύ των 15 ευρωπαϊκών κρατών-μελών με τον μικρότερο αριθμό συστάσεων: Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Δανία, Γαλλία, Σλοβενία, Σουηδία, Ελλάδα, Γερμανία, Τσεχία, Κροατία,, Ολλανδία, Πορτογαλία, Φινλανδία.
Υπενθυμίζεται ότι η έκθεση του 2024 είχε δώσει μεγάλη έμφαση στη ρύθμιση για συμμετοχή του δικαστικού σώματος στην επιλογή της ηγεσίας του, διαπιστώνοντας «πλήρη εφαρμογή» από τη χώρα μας της σχετικής σύστασης του 2023. Η ρύθμιση για πρώτη φορά ενεργοποιήθηκε το 2025.
Οπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της η κυβέρνηση, από το έτος 2022, σε σύνολο επτά συστάσεων, έχει διαπιστωθεί από την ΕΕ εναρμόνιση της χώρας μας σε τρεις:
-Συμμετοχή του δικαστικού σώματος στην επιλογή της ηγεσίας του
-Σύσταση για ενίσχυση του ελέγχου δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης (πόθεν έσχες)
-Εγκαιρη και αποτελεσματική διαβούλευση
Στην ίδια ανακοίνωση, την οποία μετέδωσε το ΑΠΕ, αναφέρεται ότι με τη φετινή έκθεση για το 2025 διαπιστώνεται η εξασφάλιση αποτελεσματικής και έγκαιρης διαβούλευσης στην πράξη των ενδιαφερόμενων πλευρών σχετικά με νομοσχέδια, μεταξύ άλλων και με την τήρηση του νόμιμου χρονοδιαγράμματος για δημόσια διαβούλευση, με αποτέλεσμα την αφαίρεση της σχετικής σύστασης της προηγούμενης έκθεσης.
Ειδικότερα, σημειώνεται ότι:
Εντός του 2024, ούτε ένα νομοσχέδιο υποβλήθηκε στο Κοινοβούλιο χωρίς προηγούμενη δημόσια διαβούλευση. Από τον Ιανουάριο του 2024, το 84,3% των νομοσχεδίων (43 από τα 51) αποτέλεσαν αντικείμενο δημόσιας διαβούλευσης για τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Από τον Αύγουστο του 2024 ο κανόνας των δύο εβδομάδων για τις δημόσιες διαβουλεύσεις ακολουθήθηκε χωρίς καμία εξαίρεση. Τα νομοσχέδια θεμελιώδους σημασίας υπόκεινται σε δημόσια διαβούλευση για πρόσθετο χρόνο (π.χ. Ποινικός Κώδικας και Κώδικας Ποινικής Δικονομίας επί έναν μήνα).
Επιπλέον, διαπιστώνεται ειδικά σημαντική πρόοδος σε ό,τι αφορά τα ΜΜΕ, ως προς την ενίσχυση της διαδικασίας υιοθέτησης νομοθετικών και μη διασφαλίσεων για την προστασία των δημοσιογράφων, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις καταχρηστικές αγωγές εναντίον των δημοσιογράφων και της ασφάλειάς τους, σε ευθυγράμμιση με το Μνημόνιο Κατανόησης που έχει υιοθετηθεί και λαμβάνοντας υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Συγκεκριμένα, επισημαίνονται τα εξής:
α. Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που προχώρησε σε Μνημόνιο Κατανόησης για την προστασία των δημοσιογράφων. Το Μνημόνιο αυτό δεν είναι θεωρητικό – έχει ήδη οδηγήσει στη δημιουργία μιας μοναδικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο Task Force, καθώς και στη θεμελίωση Διεθνούς Κέντρου Εκπαίδευσης Δημοσιογράφων. Ο ΟΑΣΕ, κατά την πρόσφατη αποστολή του στην Ελλάδα, εξήρε τις εν λόγω πρωτοβουλίες, αναγνωρίζοντας τον πρότυπο χαρακτήρα τους.
β. Μετά την κατάργηση του ποινικού αδικήματος της απλής δυσφήμησης, ήδη προχωρά η ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της Οδηγίας κατά των SLAPPs. Η εφαρμογή της δεν θα περιοριστεί μόνο σε διασυνοριακές υποθέσεις, αλλά θα καλύψει και εγχώριες περιπτώσεις Δημιουργήθηκε μάλιστα παρατηρητήριο με τη συμμετοχή εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών και επαγγελματικών ενώσεων για την παρακολούθηση και αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων.
γ. Η ασφάλεια των δημοσιογράφων ενισχύεται με την Task Force, με την αναμόρφωση της ποινικής προστασίας και την αυστηροποίηση των ποινών για επιθέσεις εναντίον λειτουργών ενημέρωσης. Επίσης, έχουν προβλεφθεί μέτρα κατά της βίας με αθλητικά κίνητρα, που συχνά συνδέονται με επιθέσεις σε δημοσιογράφους.
δ. Η έκθεση αναγνωρίζει ως θετικές εξελίξεις τη λειτουργία των Μητρώων Εντυπου και Ηλεκτρονικού Τύπου, τα οποία ενισχύουν τη διαφάνεια στην ιδιοκτησία των ΜΜΕ, καθώς και το νομικό πλαίσιο που προβλέπει ότι μόνο τα εγγεγραμμένα μέσα είναι επιλέξιμα για κρατική διαφήμιση.
ε. Επιπλέον, ιδιαιτέρως θετικά αποτιμάται η ψήφιση του νέου νόμου τον Ιούνιο 2025 (5212/2025), με την έκθεση να αναγνωρίζει την περαιτέρω ενίσχυση της δημοσιότητας και της διαφάνειας στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο, καθώς και την ενδυνάμωση της συντακτικής ανεξαρτησίας και των θεσμικών εγγυήσεων όσον αφορά την κρατική διαφήμιση, την ενυπόγραφη δημοσιογραφία και την προστασία πνευματικών δικαιωμάτων.
Πρόοδος διαπιστώνεται στην έκθεση και:
α) Ως προς τον άξονα που αφορά τη διαφθορά, με τη συνέχιση των προσπαθειών για τη δημιουργία ισχυρού ενιαίου ψηφιακού μητρώου παρακολούθησης των διώξεων μέχρι το στάδιο της έκδοσης αμετάκλητων δικαστικών αποφάσεων σε σχέση με την πορεία των υποθέσεων διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένων και αυτών σε ανώτατο επίπεδο.
β) Στην ενίσχυση των προσπαθειών για αξιολόγηση του ισχύοντος νομικού πλαισίου σχετικά με το σύστημα καταχώρισης των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και στις προσπάθειες οικοδόμησης διαρθρωμένου διαλόγου με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών εν γένει.
Τέλος, ειδική μνεία γίνεται για τα μέτρα που λαμβάνονται στο πλαίσιο του ΤΑΑ, συνολικού προϋπολογισμού 654 εκατ. ευρώ, τα οποία επικεντρώνονται στη βελτίωση του συστήματος Δικαιοσύνης, στην ενίσχυση της διαφάνειας στη δημόσια διοίκηση και στην προώθηση της λογοδοσίας. Τα μέτρα αυτά έχουν σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προκλήσεων που σχετίζονται με το κράτος δικαίου στην Ελλάδα και συμβάλλουν σε ένα πιο ισχυρό και αποτελεσματικό σύστημα.
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News