Σε μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη (02.07) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο εκδήλωσης της εφημερίδας «Καθημερινή», δέκα χρόνια μετά τον κρίσιμο Ιούλιο του 2025, η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ μίλησε για την ελληνική κρίση, τη θέση της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, τις ευρωπαϊκές προκλήσεις και τις σχέσεις με παγκόσμιους ηγέτες, αποκαλύπτοντας άγνωστες πτυχές εκείνης της περιόδου.
Η Μέρκελ εξέφρασε τον βαθύ θαυμασμό της για την ανθεκτικότητα του ελληνικού λαού την περίοδο της κρίσης, αναφερόμενη ειδικά στις σκηνές με τις ουρές στα ΑΤΜ και τον περιορισμό των 60 ευρώ με τα capital controls.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «με εντυπωσίασε η αντοχή και η αξιοπρέπεια της ελληνικής κοινωνίας. Αναρωτήθηκα αν οι Γερμανοί θα άντεχαν κάτι αντίστοιχο. Είστε ένας λαός από τον οποίο μπορούμε να μάθουμε πολλά».
Παρ’ όλα αυτά, όταν ρωτήθηκε εάν θα ζητούσε «συγγνώμη» από έναν μέσο Έλληνα για τις πολιτικές λιτότητας, απάντησε πως όχι, καθώς είχε εξηγήσει τα κίνητρά της και θεωρεί ότι «τελικά καταφέραμε πολλά – δεν μπορώ να φανταστώ την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς την Ελλάδα».
Αναφέρθηκε, επίσης, στις μεγάλες προσπάθειες που έκανε για να μεταπείσει τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος ήθελε να βγάλει την Ελλάδα από τη ζώνη του ευρώ.
«Του τηλεφωνούσα ανά μία ώρα και τον ενημέρωνα. Ηξερα ότι αυτή η επιλογή θα προκαλούσε ένταση μεταξύ μας, αλλά πίστευα βαθιά πως το Grexit έπρεπε να αποφευχθεί. Η Ελλάδα ανήκει στο ευρώ».
Η πιο δύσκολη στιγμή της καριέρας της, όπως την περιέγραψε, ήταν η αιφνιδιαστική τηλεφωνική ενημέρωση από τον τότε πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος το 2015. «Ηταν ένα από τα πιο σιωπηλά και αιφνιδιαστικά τηλεφωνήματα που έχω λάβει στην καριέρα μου. Όταν μου είπε ότι θα υποστηρίξει το “όχι”, έμεινα άφωνη». Παράλληλα, θυμήθηκε ότι η πιθανότητα επικράτησης του “όχι” ερμηνευόταν ως πιθανό τέλος της ελληνικής συμμετοχής στο ευρώ, κάτι που, όπως επισήμανε, «δεν θα μπορούσε να αποφασιστεί από εμάς, αλλά μόνο από τον ίδιο τον ελληνικό λαό».
Η Μέρκελ περιέγραψε επίσης την πρώτη της συνάντηση με τον Τσίπρα ως τεταμένη. Τον προσκάλεσε στο Βερολίνο και εκείνος, λίγο πριν τη συνάντηση, χαιρέτησε διαδηλωτές έξω από την Καγκελαρία, γεγονός που την εξέπληξε. «Του είπα “τολμηρό αυτό” και μου απάντησε πως πρέπει κανείς να ασχολείται με τους οπαδούς του». Ελεγα ο θεός να φυλάει! Οπως παραδέχθηκε στη συνέχεια, η σχέση τους βελτιώθηκε σταδιακά, παρά τις σημαντικές ιδεολογικές διαφορές, ειδικά όσον αφορά τις ιδιωτικοποιήσεις που, όπως ανέφερε η ίδια, ο Τσίπρας θεωρούσε «πράγματα του διαβόλου», δεν ήταν εύκολο.
Σημαντική ήταν και η αναφορά της στον Γιώργο Παπανδρέου και τα πρώτα βήματα της κρίσης. «Όταν τον ρώτησα τι θέλει, μου απάντησε “τίποτα”. Ηταν σιωπηλός στη συνεδρίαση, ενώ εγώ φαινόμουν η “κακιά” που έλεγα ότι δεν μπορώ να δώσω χρήματα λόγω της ρήτρας μη διάσωσης της ΕΕ».
Αναφερόμενη στον Αντώνη Σαμαρά σημείωσε: «Εγώ ήμουν ο “κακός μπάτσος” εκείνη την περίοδο. Δεν έκανα κάτι για ενοχλήσω αλλά γιατί ήμουν της άποψης ότι να μπει η χώρα σε σωστή τροχιά. Ήμασταν φίλοι σε πολιτικό επίπεδο, σε κομματικό επίπεδο, αλλά είχαμε αντικρουόμενες απόψεις πολλές φορές. Ημουν στο πλευρό του Σαμαρά γιατί θεωρούσα ότι χρειαζόταν κούρεμα χρέους (όπως και ο Σόιμπλε), αλλά ο Τρισέ είπε πως αν κάνετε κάτι τέτοιο ολόκληρος ο χρηματοπιστωτικός κόσμος θα χάσει την εμπιστοσύνη του στη ζώνη του Ευρώπη. Ημουν της άποψης ότι έπρεπε να αποφορτίσω την Ελλάδα από αυτό το βάρος, αλλά είχε και η άλλη πλευρά επιχειρήματα».
Η Μέρκελ παραδέχθηκε ότι υπήρξαν στιγμές μεγάλης πίεσης κατά την περίοδο της κρίσης. «Έβαλα τα κλάματα», είπε, αναφερόμενη σε συνομιλίες με τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος της ζητούσε να πιέσει την ΕΚΤ για μεγαλύτερη ρευστότητα προς την Ελλάδα.
«Ο Ομπάμα δεν γνώριζε καλά το νομικό κομμάτι, τους στόχους της ΕΚΤ. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ έχει άλλες ευθύνες. Ο Ομπάμα δεν τα γνώριζε όλα, κάποια στιγμή έβαλα τα κλάματα, μου είχε ασκηθεί πίεση. Ηθελε να πούμε στην ΕΚΤ να δώσει περισσότερο ρευστό. Μου έλεγαν οι σύμβουλοί μου ότι δεν μπορώ να κάνω κάτι τέτοιο, δεν θα γινόταν καν δεκτό από τα γερμανικά δικαστήρια κι αυτό το είχα πει στον Ομπάμα». Ο Ντράγκι, ως πρόεδρος της ΕΚΤ, «δημιούργησε το Μπαζούκα» και είπε το whatever it takes. Το έκανε μόνος του».
Για το Μεταναστευτικό, ανέφερε ότι η κατάσταση στην Ελλάδα το 2015 ήταν δραματική, με 10.000 πρόσφυγες να φτάνουν καθημερινά. Επισήμανε ότι στήριξε τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, προκειμένου να δοθεί κάποια διέξοδος, και δεν έκρυψε τη δυσκολία της συνεργασίας με τον Ταγίπ Ερντογάν. Παράλληλα, δήλωσε ικανοποιημένη που η Ευρώπη έχει πλέον καθιερώσει ένα κοινό σύστημα ασύλου.
Σχετικά με τις ελληνοτουρκικές εντάσεις, επιβεβαίωσε πως υπήρξαν στιγμές αυξημένης ανησυχίας και προσπάθειες διαμεσολάβησης για την αποτροπή επεισοδίων, τονίζοντας τη σημασία του διαλόγου, ειδικά λόγω της φύσης των θαλάσσιων συνόρων.
Αναφερόμενη στη Ρωσία και τον Πούτιν, η Μέρκελ δήλωσε ότι οι δύο είχαν εντελώς διαφορετικές κοσμοθεωρίες. «Για εκείνον η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν η μεγαλύτερη καταστροφή του 20ού αιώνα. Για μένα ήταν το πιο ευχάριστο γεγονός της ζωής μου». Δεν έχω καμία σχέση με τον Πούτιν (τώρα). Πάντα είχαμε μεγάλες διαφωνίες αλλά στην περίπτωση της Κριμαίας μου είπε 1-2 φορές ψέματα και αυτό άλλαξε τη σχέση μας.
Για τον Ντόναλντ Τραμπ, σχολίασε ότι έβλεπε τα πάντα ως μια «συμφωνία», χωρίς να αναγνωρίζει τις πολυπλοκότητες της διεθνούς πολιτικής. «Ήταν δύσκολο να πετύχουμε σταθερά αποτελέσματα μαζί του. Ήθελε πάντα να τραβά την προσοχή», είπε χαρακτηριστικά.
«O Τραμπ ψηφίστηκε από τον αμερικανικό λαό θα πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε. Και εμείς οι Ευρωπαίοι είμαστε μια οντότητα, ας μην το υποτιμούμε. Όλα είναι deal για αυτόν. Δεν λειτουργεί έτσι ο κόσμος. Είναι παρά πολύ δύσκολο να πετύχουμε κοινά αποτελέσματα – με τον Τραμπ Δεν είναι καλές ειδήσεις, είμαι πεπεισμένη για αυτό.
Πάντα σκεφτόταν κάτι για να τραβήξει την προσοχή όλων. Έκανα το λάθος και είπα: Ντόναλντ πρέπει να δώσουμε τα χέρια αλλά δεν το έκανε. Πάντα προσπαθούσε να αποσπάσει την προσοχή και όλοι να κοιτούν εκείνον».
Για την Ουκρανία δήλωσε πως είναι υπέρ της κυριαρχίας της και ότι θεωρεί σωστό να υπάρξει κίνηση στις διαπραγματεύσεις. Στο ζήτημα της άμυνας και του ΝΑΤΟ, υπογράμμισε ότι «η αύξηση δαπανών είναι προς το συμφέρον μας». Παράλληλα, υποστήριξε την ανάγκη ενότητας στην Ευρώπη και τη στήριξη του κοινωνικού κράτους, προειδοποιώντας ωστόσο κατά της ανεξέλεγκτης δημιουργίας χρέους.
Κλείνοντας, η Ανγκελα Μέρκελ τόνισε ότι οι προκλήσεις για την Ευρώπη παραμένουν μεγάλες, αλλά εξέφρασε την πίστη της στην κοινή προσπάθεια και τη σημασία της ενότητας, λέγοντας πως η πολιτική, παρά τις δυσκολίες, παραμένει ένας αγώνας ευθύνης και ορθολογισμού.
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News